Lojistik gibi karmaşık bir sürecin kolay halledilebilmesi ve tedarik zincirinin baştan sona sağlanabilmesi için bazı püf noktalar vardır. Bunlardan biri, Master Bill Of Leading yani ana konşimento olarak bilinen belgelerdir. Uluslararası taşımacılıkta kullanılan önemli bir sistemi temsil eder.
Deniz yolu ticareti incelendiğinde genelde konteyner taşımacılığının tercih edildiği görülür. Bu yüzden deniz yolu için konteyner taşımacılığı yapan birden çok firma ile karşılaşılabilir. Büyük firmalar, öncelikli olarak kendi konteyner gemilerini kullanarak lojistik sürecini yürütmek isterken bazen taşıyıcı firmalarla anlaşarak bu süreci ilerleyişini sağlayabilir. Bu aşamada taşıyıcı firmanın beraber çalıştığı acentesi ile iletişime ederek bir operasyon planlayabilirler. Planlama evresinden sonraki aşamada konteyner gemi POL yani yükleme limanından çıkış yaptığı andan itibaren acentesi tarafından hazırlanmış olan bir belge sunması gerekir. Bu belgenin adı ise, orjinali master bill of lading yani ana veya hat konşimentosu olarak bilinir.
Master bill of lading yani ana konşimento uluslararası deniz ticaretinde işlemlerin sorunsuz bir şekilde ilerlemesi için büyük önem arz eden bir değerli bir evraktır. Acente tarafından ihracatçı firmaya ibraz edilmesi gereken bu belge, taşıyıcıların haklarını korurken aynı zamanda süreç boyunca da sorumlu tutar. Bu da güvenilir bir konşimento çeşidi olarak kullanılmasını sağlar.
MBL master of lading belgesinin kullanımı ile ilgili ürün grubu, tedarik zinciri başından sonuna kadar sorunsuz bir şekilde ilerleyerek alıcı tarafa sağlıklı bir şekilde ulaştırılır. Bahsedilen ilgili evrağın düzenlenmesi kadar içeriğinde gerekli bilgilerin olması ve bunların da eksiksiz ve tam olması da büyük önem taşır. Lojistik sürecinin aksamaya uğramadan ilerlemesini sağlar. Peki, bir konşimento hangi bilgileri içermelidir?
İthalatçı firmanın adı ve adresi
İhracatçı firmanın adı ve adresi
Lojistik sürecini gerçekleştirecek olan firmanın adı ve adresi
Kalkış limanı
Varış limanı
Taşınan ürün grubunun ağırlığı, adedi, maddi olarak ederi
Ürün gruplarının yükleme bilgisi
Taşınan ürün/ ürünlerin özellikleri
İlgili konulu evrağın düzenlenme tarihi ve imzalar, doğru bir konşimentonun içermesi gereken bilgiler olarak sıralanabilir.
Lojistik sistemi bir ürün grubunun POL yani yükleyici limandan POD yani tahliye limanına varana kadar olan ve tedarik zinciri sürecinin doğru planlanması ile gerçekleşen karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte kullanılan çeşitli belge ve prosedürler, sistemin doğru ve pürüzsüz ilerlemesi için oldukça büyük önem arz eder. Bu belgelerin en başında verilebilecek bir örnek konşimentodur. Konşimento ile taşıyıcı tarafın ve alıcının hakları korunmuş olur. Böylece iki taraf için de lojistik işlemi tamamlanıncaya kadar güvenli bir sürecin yaşanması sağlanır. Bu yüzden düzenlenen evrak iki taraf için de eksiksiz olmalı ve karşılıklı olarak onaylanmalıdır.
Ana konşimento, göndericinin talebi üzerine hazırlanan bir belgedir. Ürünün taşınabilir durumda ve gönderime hazır olduğuna onay veren bir evraktır. Master bill of lading örnek konşimento, taşıma yükümlülüğü sebebi ile taşıma esnasında oluşabilme ihtimali olan hasarlar ve olası kayıplar ile ilgili bilgileri içeriğinde bulundurur. Kısaca ana konşimento, ilgili ürün grubunun taşıma kural ve koşullarını belirleyen gönderici bu kurallara uyarak lojistik sürecini gerçekleştirecek taşıyıcı ve en nihayetinde ürünü teslim alacak alıcı arasında yapılır. Ara konşimento ise bunlardan farklı olarak yükleme talimatı, ürünlerin özellikleri ve uygulanacak olan taşıma tarifesi bilgileri yer alır.
Master bill of lading, aynı zamanda yük senedi kelime anlamı olarak karşımıza çıkar. Bu konşimento türü, ürünün gönderici firma tarafından yüklenici firma tarafına teslim edildiğini ve taşıyıcı limandan tahliye limanına ulaşacağı işleminin garantisinin makbuzu niteliğindedir. Hat konşimentosu isteğe bağlı olarak hazırlanabilir. Bu aşamada taşınacak ürün grubunun varacağı limanın kurallarına olan hakimiyet önem arz eder. Çünkü siz hat konşimentosu düzenlemeseniz bile bazı limanlar, MBL olmadan yükü indirmenize izin vermez. Bu yüzden ilgili limanın kurallarını bilmek gerekir.
Hat konşimentosu iki ayrı şekilde düzenlenebilir. Bunlardan ilki, direk taşıyıcı firmanın bağlı olduğu acente tarafından ihracatçı ile karşılıklı düzenlenen ana konşimentolardır. Yani burada gönderici firma taşıyıcı firma tarafından konşimento düzenlemesini talep eder. İkinci bir seçenek olarak ta taşıyıcı acenteler tarafından direkt freight forwarder yani taşınan yük için aradaki komisyoncu anlamına gelen firmalarla düzenlenen hat konşimentolarıdır. Burada gönderici firmalar anlaşma sağladığı aracı firmalarla hat konşimentosu yapar. Bununla birlikte nakliye komisyoncusu olarak adlandırılan aracı kurum da nakliye sırasında ilgili düzenlemeleri yapar ve ürünlerin lojistiği için bir taşıyıcı firma bulurlar, gerekli izinleri alır, aradaki sözleşmeleri yapar.
Bunların yanında yük komisyoncusu olarak nitelendirilen firmalar, ürün gruplarının takibi, varış süresi gibi karmaşık süreçlerle ilgili kritik rol oynar. Komisyoncu firmalar aynı zamanda ekonomik kazanç sağlarken bunun yanında bir de zaman tasarrufu sağlar. Aracı firmalar belirli coğrafi bölgelerde uzmanlaşmış oldukları için ürün grubunun zaman tasarrufu içerisinde tahliye limanına varmasını sağlar. Ayrıca doğru rota seçimi ile ekonomik kazancın elde edilmesinde de büyük rol oynar. Kısacası, MBL lojistik süreci için kritik bir öneme sahip olup hazırlanırken dikkat edilmesi gereken bir belge türüdür.