Tersine Lojistik Nedir?

Şimdilerde tedarik zincirinde yer edinen anahtar süreçlerden birisi tersine lojistik olarak görülmektedir. Ekonomik ve ekolojik nedenlere bağlı olarak ortaya çıkan ekonomik ve ekolojik nedenler, sosyal sorumluluklar, yasalar, doğal kaynakların korunması gibi pek çok açıdan önem arz ettiği bilinmektedir. Bundan ötürü tersine lojistik nedir denildiği zaman farklı tanımlamalarla karşılaşmak mümkündür. İade edilen, kullanım ömrü bitmiş olan ve üreticiler açısından önemli maliyetler oluşturan bir süreç olarak görülmektedir. Genel olarak bakıldığında stratejik bir öneme sahip olduğu anlaşılmaktadır.

Tersine lojistik ilk olarak 1981 yılında Lamber ve Stock tarafından tanımlanmıştır. Tanımlamada tersine lojistik için ürünlerin geri dönüşümleri, kaynakların azalması ve geri kazanım, atıkların yok edilmesi gibi aşamalarda rol almaktadır. Tersine lojistik süreci genel olarak ürünlerin geri dönüşüm süreçlerini kapsamaktadır. 2001 yılında Flieschmann tanımına göre lojistik, geleneksel tedarik zincirinin tersine olacak şekilde yeniden değer elde etmesini sağlayan süreçtir. En uygun olacak imha yönteminin kullanılması, ikincil olarak görülen ürünlerin depolanması, akışın verimli bir şekilde tamamlanması için gerekli olanları barındırmaktadır. Aynı zamanda planlama, uygulama ve kontrol etme süreçlerini kapsadığı anlaşılmaktadır.

Tersine lojistik özellikleri incelendiği zaman hammadde, yarı mamul ve nihai ürün tüketim noktasından kaynak noktasına doğru uzanmaktadır. 2005 yılında Dowlatshahi’ye göre bir imalat tesisinde geri dönüşüm uygulamalarıyla birlikte yeniden ürün elde etme süreci olarak görülmektedir. Tersine lojistik faaliyetleri kapsamında yaygın olan düşünce, kullanılmış olan ürünlerin kullanıcıdan üreticiye fiziksel olarak geri taşınmasıdır. Tersine lojistik istenmeyen malzemelerin geri dönüştürülmesini ve yeniden üretime kazandırılmasını sağlamaktadır. Bu yüzden de duyarlı lojistik şeklinde de tanımlanmaktadır.

Tersine Lojistik Faaliyetleri

Genel olarak bakıldığında, üretilen son ürünlerin değerini koruması veyahut geri dönüşüme gidilmesi için yapılan işlemlerin tümünü kapsadığı bilinmektedir. Tersine lojistik işlemleri tüketiciden toplanan verilerin üreticiye geri dönüşümünün sağlanması, ürünlerin maliyet ve verimlilik gibi verilerinin incelenmesi gibi birçok alanda incelemesi yapılmaktadır. Bu aşamada tüketici firmaların, ürünlerin maliyet akışının planlaması oldukça faydalıdır. Özellikle tersine lojistik faaliyetlerinde en büyük avantajlardan biri olarak değerlendirilmektedir.

Tersine lojistik faaliyetleri içerisinde firmaların birden fazla ihtiyacına karşılık verilmektedir. Her firma için büyük bir önem taşıdığını söylemek de mümkündür. Tersine lojistik genel olarak birden farklı uygulama alanında da kullanılmaktadır. Bunlardan bahsetmek gerekirse de;

·        Kalite kontrol aşamasında ürünlerde bulunan ihmallerin, hataların tespit edilmesi,

·        Yanlış teslim edilen ürünlerin veyahut hasarlı olan ürünlerin tespit edilmesi,

·        Alıcılardan geri dönen ve garanti kapsamında olan ürünlerin düzenlenmesi,

·        Firmaya ait olan stok bilgilerinin yeniden düzenlenmesi,

·        Üretim fazlası olan ürünlerin tespit edilmesi,

·        Üretimde kullanılan zararlı maddeler üzerinde yasal düzenlemelerin yapılması ve ürünlerin geri dönüşlerinin değerlendirilmesi

·        Paketleme ve transfer işlemleri sırasında hatalı işlemlerin tespitinin yapılması şeklinde sıralama yapmak mümkündür.

Tersine Lojistik Nedenleri

Dünyada pek çok firma tarafından yaygın bir şekilde kullanılmaya başlayan tersine lojistik, değişen teknolojiye ayak uydurmaktadır. Teknolojiyle beraber hammaddelere ulaşma kısmında hemen her firma ekonomik olan yöntemi seçme eğilimindedir. Dünya genelinde yapılan tersine lojistik işlemleri, firmaların ekonomik açıdan daha güçlü ve daha kararlı adımlar atmasını sağlamaktadır. Ayrıca firmaların çalışmaları sırasında daha çevreci adımlarla ilerlemelerini mümkün hale getirmektedir. Çevreye karşı duyarı olduklarını gösteren firmaların hemen hepsi de tersine lojistik faaliyetleri ile misyon güncellemesine başvurmaktadır.

Tersine lojistik başarısından söz etmek için firmanın hammadde ihtiyaçlarını daha uygun seçeneklerle karşılaması gerekmektedir. Bu sayede firmaların müşterilerinin satın alma kararlılığını arttırmak mümkündür. Bunlara ek olarak firmaların var olan risklerinin en aza indirilmesinde de önemli bir yere sahiptir. Tersine lojistik örnekleri üzerinden de firmaların sosyal sorumluluk projelerinde yer alarak ilerlediğini görebilirsiniz. Sosyal sorumluluklarını yerine getiren bir firma olmak, dünya çapında çevre dostu bir imaja sahip olmayı sağlamaktadır. Bu da talep edilen başarılar arasında önemli bir yere sahiptir. Yapılan araştırmalarla beraber tersine lojistik çalışmaları, firmaların çevre dostu adımlar atmasını sağlamaktadır. Hemen her sektör içerisinde olmasa dahi pek çok sektör için zorunluluğun bulunduğu da bilinmektedir.

Tersine lojistik nedenleri içerisinde aslında toplamda üç temel neden mevcuttur. Bunlar ekolojik ve yasal ve ekonomik sebepler olarak görülmektedir. Yasalar ürünlerin geri toplanmasını ve değerlendirilmesini isteyebilmektedir. Ayrıca uygun şekilde toplatılıp yok edilmesi de zorunlu olan durumlar içerisindedir. Çevre dostu bir üretim ve tüketim avantajlarıyla bir araya gelmek için de ürünlerin yeniden değerlendirilmesi, kaynak ve malzeme kullanımı konusunda ekonomik bir fayda sağlamak amacıyla uygulanmaktadır. İşletmelerin Türkiye’de tersine lojistik uygulamaları ile pek çok kazanımının olduğunu söylemek de mümkündür. Türkiye’de son 15 yılda artan tersine lojistik faaliyetleri yaygın bir ağ olarak kullanılmaya devam etmektedir.

Tersine Lojistik Faydaları

İyi seviyede olan bir tersine lojistik uygulaması, firmaların hammadde maliyetlerinin azalmasına yardımcı olmaktadır. Aynı zamanda müşterilerin satın alma işlemleriyle alakalı olan olası riskleri en aza düşürmektedir. Tepki süresinin kısalması, sosyal sorumluluk gereksinimlerinin yerine getirilmesi gibi avantajlara sahiptir. Çevreci firma imajının gelişmesi ve firmalara rekabet avantajı sunması nedeniyle öne çıkmaya devam etmektedir.

Tersine lojistik faydaları birden fazladır. Sistem içerisinde doğru bir şekilde düzenlendiği zaman müşteri memnuniyetinin artması kaçınılmazdır. Ayrıca maliyetlerin azalması ve karlılığın artması gibi durumlar söz konusudur. Bir ürünü satın aldıktan sonra tamir için geri dönmek, iade etmek için ürünün servise gönderilmesi gibi birçok durumda önemli bir yere sahiptir. Etkin şekilde kullanılan tersine lojistik faaliyetleriyle geri dönüşümde maksimum değer kazancı hedeflenmektedir.